Beograd je grad bogatog kulturnog i istorijskog nasleđa koje oslikava njegovo postojanje kroz vekove. Grad je sa 420 nepokretnih kulturnih dobara, 18 prostorno- kulturno-istorijskih celina i 37 prirodnih dobara. Beograd ima hrast na Cvetnom trgu star preko 200 godina, skrivene odaje Beogradske tvrđave, Veliko i Malo ratno ostrvo, novobeogradsku brutalističku arhitekturu, koju Brankov most spaja sa secesionističkim fasadama Starog grada. Za Beograd kažu da ima poseban duh, koji čine njegovi ljudi.
Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda osnovo je grad Beograd 1960. godine, kako bi se starao o spomeničkoj baštini glavnog grada. Osnovna delatnost Zavoda je zaštita spomenika kulture, prostornih kulturno-istorijskih celina, arheoloških nalazišta i znamenitih mesta kao i izrada konzervatorsko-restauratorskih projekata i projekata revitalizacije, izrada uslova za urbanističke planove, preduzimanje mera tehničke zaštite, rukovođenje i praćenje izvođenja radova na tehničkoj zaštiti i unapređenje dokumentacije.
Na predlog Zavoda, od osnivanja do danas, na svih 17 opština grada Beograda utvrđeno je 449 nepokretnih kulturnih dobara, izvedeni su mnogobrojni radovi na spomenicima kulture, izrađen je velik broj konzervatorsko-restauratorskih projekata, objavljen je značajan broj naslova, među kojima poseban značaj ima časopis Nasleđe, a velika pažnja posvećena je i radu su decom i mladima kroz program za osnovce Nasleđe za decu i srednjoškolce Beokul gradska tura. U okviru svoje delatnosti Zavod u kontinuitetu radi na prezentaciji i popularizaciji kulturno istorijskog nasleđa Beograda organizacijom naučno stručne konferencije, realizacijom izložbi u zemlji i inostranstvu sa temom nasleđa Beograda, kao i učešćem u tradicionalnim manifestacijama Dani Beograda, Dani evropske baštine, Noć muzeja, Beogradska internacionalna nedelja arhitekture, Beogradska zima i dr.
Nadležnost Zavoda uslovljava stalnu saradnju sa institucijama grada Beograda i Republike Srbije, službom zaštite u zemlji i inostranstvu, ambasadama, fakultetima i naučnim institucijama, medijima, fondacijama, zadužbinama, nevladinim sektorom, fizičkim i pravnim licima.
Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda je dobitnik brojnih nagrada i priznanja u oblasti arhitekture i zaštite graditeljskog nasleđa, a zahvaljujući izvanrednoj izdavačkoj delatnosti, na 66. Međunarodnom sajmu knjiga dobio je prestižnu nagradu za izdavača godine.
Kalemegdan, Gornji grad 14
centrala 0113287420, faks 0113287411
www.belgradeheritage.com
Direktor: Olivera Vučković
tel. 0112622341, 0113287566
Stari dvor, palata srpske dinastije Obrenović, u kojoj je danas Skupština grada Beograda, nalazi se na uglu ulica Kralja Milana i Dragoslava Jovanovića. Sagrađen je između 1882. i 1884. po projektu Aleksandra Bugarskog u maniru arhitekture akademizma XIX veka, s namerom da prevaziđe sve dotadašnje rezidencije srpskih vladara.
Engleski putopisac Herbert Vivijen, koji je krajem XIX veka obišao Stari dvor, detaljno je opisao njegovu unutrašnjost: „S leve strane nalazi se otmena dvorana za balove, sa zidovima boje limuna i velikim belim lusterima od venecijanskog stakla, koji na državnim svečanostima prijatno blistaju, osvetljeni električnom svetlošću. Kada prođete kroz prostranu salu za prijeme, ulazite u dvoranu za bankete. U dvorani se sve blista: od parketa do izrezbarenog stola od mahagonija. Za sto može da sedne 60 zvanica. Stolice od kože imaju boju jesenjeg lišća. Pada u oči dobar ukus koji karakteriše svaku stvar, bila ona upotrebna ili služila samo kao ukras. Vaše divljenje još više privlače lepo izrezbarene tavanice koje su nasleđene iz turskog vremena i njihove mode...“
Za Stari dvor vezani su važni događaji iz vremena političke moći dinastije Obrenović: zgrada je podignuta kada je Srbija proglašena za kraljevinu, a u njoj je kralj Milan 22. februara 1889. abdicirao u korist sina Aleksandra. Od 1903. do 1914. Stari dvor je rezidencija dinastije Karađorđević. Od 1919. do 1920. u njemu su se održavale sednice privremene Narodne skupštine, a sve vreme do 1941. dvorske zabave i prijemi visokih stranih gostiju.Dvor je dva puta oštećen: u Prvom svetskom ratu i u šestoaprilskom bombardovanju 1941. godine. Po završetku Prvog svetskog rata dvor je popravljen, a prva veća adaptacija urađena je oko 1930. Sređivanje i preuređivanje Starog dvora po završetku Drugog svetskog rata trajali su sve do 1947. godine. Arhitektura je tom prilikom znatno izmenjena. Dvor je ostao bez dva kubeta prema bašti, a fasada prema današnjem Bulevaru kralja Aleksandra potpuno je izmenjena. Od tada su u dvoru Prezidijum Narodne skupštine, zatim Vlada FNRJ, Savezno izvršno veće, a od 1961. Skupština grada Beograda.Stari dvor ima približno kvadratnu osnovu 40h40 m. Njeno rešenje je klasično, sa centralnim unutrašnjim zastakljenim holom. U njemu su nekada bili staklena bašta i naknadno naručene, bogato obrađene hrastove stepenice, koje su vodile na prvi sprat (projektovao ih je poznati arhitekta Jovan Ilkić). Stepenice su uništene u Prvom svetskom ratu. Oko ovog centralnog prostora sa stubovima i galerijama nalazile su se ostale prostorije dvora, među kojima su bile najznačajnije velika dvorana za prijeme i balove i trpezarija. Deo dvora su bile i lepo uređena biblioteka i dvorska kapela prema bašti. Celokupna unutrašnja oprema dvora naručivana je uglavnom iz Beča.
Po spoljašnjoj arhitekturi zgrada je među najlepšim ostvarenjima akademske arhitekture Srbije XIX veka. Najbogatije je obrađena fasada prema bašti sa isturenim terasama koje su omogućavale prisniju vezu sa vrtom. Na ovoj fasadi su najkarakterističniji motiv karijatide u visini prvog sprata, koje iznad terase na krajevima fasade nose bogato obrađene timpanone krajnjih prozora. Karijatide se ponavljaju i na fasadi prema ulici Kralja Milana, a ispod njih je niz dorskih stubova. Na fasadi prema bašti dorski stubovi se javljaju između bogato dekorisanih prozora. Ostale dve fasade su nešto jednostavnije. Suteren i uglovi zgrade obrađeni su u rustici. Ograda terasa i atika rešeni su primenom balustrada. Tri ugla zgrade završavala su se proporcionisanim kubetima.
Danas posetioce očekuje Stari dvor koji je vremenom izmenio svoj prvobitni unutrašnji i spoljašni izgled. Iz Centralnog hola (površine 130 m²) najpre se ulazi u Crveni salon u kome će verovatno najviše pažnje privući „Portret devojke" koji je 1862. naslikao Đura Jakšić. Tu je i slika Ismeta Mujezinovića „Prelaz peko Neretve". U ovom salonu su i pokloni delegacija: dve porculanske vaze sa motivima iz Sankt Petersburga (poklon ruske delegacije) i činija (poklon danske delegacije). Sa leve strane kod ulaza u Žuti salon izložen je faksimil pisma pape Jovana VIII od 16. aprila 878. godine - najstarijeg pisanog dokumenta u kome se pominje slovensko ime Beograd. To je, zapravo, deo Registra pape Jovana VIII koji se danas čuva u Arhivu Vatikana. Pored faksimila je i umetnička interpretacija ovog dokumenta, rad poznatog slikara i grafičara, profesora Fakulteta likovnih umetnosti Branka Miljuša. Sa desne strane kod ulaza izložen je Orden narodnog heroja kojim je Beograd odlikovan 20. oktobra 1974.
U sledećem Žutom salonu nekoliko je izuzetnih slika. Tu su slike Save Šumanovića, Jovana Bijelića, Petra Lubarde, Miodraga-Bate Mihajlovića, Ljube Laha, Jovana Zonjića, Peđe Milosavljevića, Petra Omčikusa i Vase Pomorišca kao i skulpture u drvetu Riste Stijovića. U ovom salonu izloženi su i pokloni stranih državnika, delegacija, udruženja i saveza: veći broj ukrasnih tanjira, vaza i skulptura.
Iz Žutog salona ulazi se u Svečanu salu čija je površina 260 m². Gornji delovi zidova ukrašeni su vitražima koji ilustruju narodnooslobodilačku borbu i radno pregalaštvo. Na konzolama ispred ogledala, odmah kod ulaza sa leve i desne strane, nalaze se mesingani čiraci visoki 65 cm francuske izrade, dve stojeće pepeljare sa ukrasnim figurama tri zmije (na desnoj strani), kao i dve vaze i porculanski svećnjak (na levoj strani). Na drugom delu sale je bombonjera sa dva anđela, rađena u istoj tehnici kao i čiraci i porculanske vaze. Iz ove sale se može izaći na terasu.
Enterijer Salona XIX veka uredio je Muzej grada Beograda u duhu vremena kada je Stari dvor nastao. Komodica, sekretar, vitrina, dve konzole sa ogledalima, kao i sto i dve stolice u stilu Luj XV predstavljaju originalni nameštaj koji je koristila kraljica Natalija Obrenović, supruga kralja Milana. U vitrini su delovi porculanskih servisa, takođe iz kraljičinog salona, uvezeni sa Zapada. Tu je i porculanski tanjir sa krunom i kraljevskim inicijalima. Izložena crna garnitura u stilu Napoleon III takođe pripada tom vremenu, a u udubljenom delu nalazi se bidermajer salon iz prve polovine XIX veka. Građanska nošnja ilustruje kako su se Beograđani oblačili u prvoj polovini XIX veka. U ovom salonu su portreti viđenih i uglednih građana: trgovca Vula Bogdanovića i njegove žene, autora Franje Grifingera, zatim Stevana Knićanina, nepoznatog autora, Zmaj Jove Jovanovića, rad Uroša Predića iz 1938. portreti Jelisavete Kocić i Đorđa Bimbe, autora Arsenija Petrovića. Na centralnom zidu je velika slika „Veselje pred krčmom", nepoznatog autora.
Ovi reprezentativni prostori u Starom dvoru koriste se za prijeme domaćih i stranih delegacija i uglednih gostiju iz zemlje i sveta, svečanu dodelu priznanja Skupštine grada, prijeme, bankete, balove, koncerte, promocije knjiga i druge kulturne manifestacije. Ostale prostorije su kabineti predsednika, potpredsednika i sekretara Skupštine grada Beograda; predsednika, potpredsednika i članova gradske vlade.
Zgrada Doma Narodne skupštine, prvobitno Doma narodnog predstavništva, počela je da se gradi 1907. godine, kao reprezentativno zdanje za potrebe Kraljevine Srbije. Kamen temeljac za novi Dom narodnog predstavništva položio je kralj Petar I, 27. avgusta 1907. godine. Godine 1920., uz odluku o nastavku radova na izgradnji Skupštine, doneta je odluka da se projekat poveri arhitekti Pavlu Ilkiću, sinu i saradniku Jovana Ilkića koji je umro u zarobljeništvu 1917. godine.
Na osnovu obnovljenih projekata, zgrada Skupštine zidana je sve do 1926. godine, kada su radovi obustavljeni. Sledeća faza u izgradnji zgrade parlamenta započela je posle smrti kralja Aleksandra 1934. godine.
Nosilac svih poslova postalo je Arhitektonsko odeljenje Ministarstva građevine, a glavni projektant arhitekta Nikola Krasnov, ruski emigrant, blizak dvoru i u to vreme autor nekih od najznačajnijih zdanja prestonice. Zgrada Skupštine bila je završena i osvećena 18. oktobra 1936. godine, skoro tri decenije po polaganju kamena temeljca.
Skupštinska zgrada predstavlja monumentalnu akademsku građevinu. Centralni deo građevine kojim dominira portik nadvišen je kupolom, a levo i desno protežu se bočna krila koja se završavaju rizalitima sa trougaonim timpanonima. Suteren je rustično obrađen u ripanjskom zelenom kamenu, a visoko prizemlje i sprat, koji su oživljeni samo nizom prozora i pilastrima, završavaju se krovnim vencem nad kojimse nalazi balustrada. Sve fasade su obložene veštačkim kamenom.
Iz prizemlja ka prostorijama na spratu vode dva simetrično postavljena stepeništa od belog mermera. Na spratu su prostorije za poslaničke klubove, novinare i administraciju, ali i izuzetno reprezentativne prostorije biblioteke i diplomatskog salona. Projekat enterijera u celini, kao i svih detalja, uradio je arhitekta Nikola Krasnov. Zbog značaja svoje funkcije, vezanosti za istorijske događaje i arhitektonskih i umetničkih vrednosti, zgrada Skupštine je 1984. godine proglašena za spomenik kulture.
Prva ljudska naselja na tlu Beograda nastala su još pre 7000 godina. O tome svedoče brojna arheološka nalazišta sa materijalnim ostacima, od kulture starijeg kamenog doba i ostalih praistorijskih kultura, do srednjeg veka.
Vinča, 14 km od Beograda na putu za Grocku, praistorijski je lokalitet na samoj obali Dunava, sa ostacima materijalne kulture praistorijskog čoveka (neolitska plastika). U pećinama na Belim vodama nađeni su ostaci neandertalskog čoveka. Po nalazištu u Vinči nazvana je najrasprostranjenija kultura na tlu tadašnje Evrope.
Na teritoriji Grocke su nalazišta Agino brdo (neolit), Dubočaj i Brestovik (rimski period). Na području Surčina, kod Jakova, nalazi se Kormadin, gde su pronađeni predmeti iz mlađeg neolita. Na putu za Avalu, u Šupljoj steni pronađene su praistorijske rudarske jame, a na Avali srednjovekovno utvrđenje od kamena, grad Žrnov.
Na teritoriji Karaburme i Rospi ćuprije pronađene su dosta dobro očuvane keltske grobnice. Rimske terme pronađene u Univerzitetskom parku na Studentskom trgu, ostaci su rimskog civilnog naselja. Ostaci rimskog naselja pronađeni su i u Donjem gradu na Kalemegdanu ‒ Mitrino svetilište sa žrtvenikom i male terme.
Tvrđava na Kalemegdanu rušena je i ponovo podizana tokom 2000 godina. Položaj tvrđave na raskršću evropskih puteva prema istoku, odredio je njenu ulogu kao odbrambenog uporišta, ali i polazne tačke različitih osvajačkih pohoda. Najstariji deo Beogradske tvrđave je njen Gornji grad, koji datira još iz Rimskog perioda. Na njenom prostoru nalazio se antički vojni logor, zatim utvrđenje srednjovekovnog grada, kao i savremeni bastion artiljerijske tvrđave. U vreme vladavine despota Stefana Lazarevića postala je razvijeno srednjovekovno utvrđenje sa Unutrašnjim i Donjim gradom, zapadnim i istočnim podgrađem. U Unutrašnjem gradu nalazli su se se dvor despota Stefana Lazaervića, riznica, kapela i biblioteka. Od 1521. godine potpala je pod vlast Osmanlija, a od 1717. godine, sa dolaskom Austrougarske vlasti, otpočela je modernizacija koja je promenila njen opšti izgled. Ključevi Beogradske tvrđave konačno su dati Srbima 1867. godine, a njena uloga je ostala vojna sve do Prvog svetskog rata, kada je odigrala svoju poslednju veliku ratnu ulogu.
Danas Beogradska tvrđava čini prostornu celinu sa parkom Kalemegdan. U prostornoj celini Beogradske tvrđave nalaze se spomenik Pobedniku, Spomenik zahvalnosti Francuskoj, Kula Nebojša, Veliki barutni magacin, Crkva Ružica, Crkva Svete Petke, Vidin kapija, Zindan kapija, kao i veliki broj spomenika i skulptura.
Više možete pronaći ovde.
Planina Avala, visoka svega 511 m, udaljena je od centra Beograda 18 km. Obrasla je listopadnom i četinarskom šumom. Prirodni kompleks Avale zaštićen je od 1859. U srednjem veku na vrhu Avale nalazio se grad Žrnov, koji je i kontrolisao prilaz Beogradu. Turci su ga osvojili u 15. veku i preuredili ga za svoje potrebe. Na vrhu planine podignut je 1938. mauzolej, Spomenik Neznanom junaku, delo Ivana Meštrovića posvećeno srpskim junacima iz Prvog svetskog rata. U neposrednoj blizini je i Spomenik sovjetskim ratnim veteranima koji su tu doživeli avionski udes 19. oktobra 1964. Na putu prema Beogradu, u selu Jajinci, nalazi se Spomen-park na mestu gde su Nemci, tokom Drugog svetskog rata, streljali oko 80.000 ljudi. Avalom je dominirao TV toranj, visok 195 metara, podignut 1965. godine, koji je porušen 1999. tokom NATO bombardovanja. Na vrhu Avale nalaze se ugostiteljski objekti: Hotel „Avala", planinarska kuća „Mitrovićev dom" i Studentsko odmaralište „Čarapićev brest". U podnožju Avale su: Motel „1000 ruža", Pansion „Beograd", restorani „Lipovica", „Lovački sastanak" i drugi.
Posle konaka za svoju ženu i decu u beogradskoj varoši, knez Miloš Obrenović podigao je 1831‒1834. i za sebe konak u Topčideru. Konak su sagradili majstori Janja Mihailović i Nikola Đorđević, a radove vodio Hadži-Nikola Živković, nadzornik i neimar skoro svih građevinskih poduhvata kneza Miloša. Bogata unutrašnja dekoracija plafona, zidova i niša, delimično je sačuvana do danas. Za vreme svoje prve vladavine Miloš je samo povremeno ovde boravio, a za druge vladavine sve vreme (dve godine) proveo je u Konaku i tu umro 14. septembra 1860. Jedno vreme u Konaku je bio Muzej kneza Miloša i Mihaila Obrenovića, zatim Šumarsko-lovački muzej, osnovan 1929. Prilikom proslave 150-godišnjice Prvog srpskog ustanka (1954), u Konaku je otvoren Muzej Prvog srpskog ustanka sa tematikom posvećenom čitavom periodu oslobodilačkih borbi protiv Turaka (od 1804. do drugog hatišerifa 1839). Eksponati Muzeja poslužili su kao polazna osnova za formiranje Istorijskog muzeja Srbije, 1963. Ispred ovog zdanja je jedan od najstarijih i najlepših platana u Evropi, zaštićen kao prirodna retkost (ima više od 160 godina).
Sagrađen je 1829‒1831. pod nadzorom Hadži-Nikole Živkovića, pionira srpskog neimarstva u prvoj polovini 19. veka. Po nalogu kneza Miloša Obrenovića podignut je za stanovanje njegove porodice, kneginje Ljubice i sinova ‒ Milana i Mihaila. Zgrada je do danas sačuvana kao najreprezentativnija gradska kuća iz prve polovine 19. veka. U arhitektonskoj obradi sadrži sve odlike orijentalnog građevinarstva, varijante tzv. srpsko-balkanskog stila, ali sa dekorativnim elementima klasicizma koji najavljuju uticaj Zapada na domaću arhitekturu u prvom periodu obnove srpske države.
Od dolaska na vlast Aleksandra Karađorđevića 1842. godine, pa nadalje, zgrada je služila kao Licej, Kasacioni i Apelacioni sud, Umetnički muzej, Crkveni muzej, Dom staraca i starica, Zavod za zaštitu spomenika kulture Srbije, a sada je u sastavu Muzeja grada Beograda i koristi se za izlaganje muzejskog materijala i slikarskih izložbi. Stalnu postavku u Konaku čini originalni nameštaj, rađen u orijentalno-balkanskom stilu kao i u drugim stilovima onog vremena (klasicizam, bidermajer, neobarok).
Građeno od 1858. do 1863.godine kao privatna palata Miše Anastasijevića, „dunavskog kapetana” i najbogatijeg čoveka u Srbiji toga vremena. Projektant je Jan Nevole, poreklom Čeh, za kojim su u Srbiji i Beogradu ostala i neka druga arhitektonska ostvarenja. Građena za dvor, palata je poklonjena srpskom narodu (natpis na glavnoj fasadi ‒ Miša Anastasijević svom otečestvu) za prosvetne i kulturne svrhe. U ono doba bila je to najveća i najlepša palata u Srbiji. U njenoj arhitekturi prepliću se uticaji različitih stilova, kultura i epoha, a najviše se ističu elementi renesanse i romantizma. Prema volji darodavca, u zgradi su bile smeštene skoro sve značajne prosvetne i kulturne ustanove u Kneževini Srbiji ‒ Ministarstvo prosvete, Velika škola (preteča Univerziteta), Prva beogradska gimnazija, Narodni muzej, Galerija slika i Biblioteka. Povremeno, svečana sala je korišćena za sednice Narodne skupštine (1864‒1875) i Senata (1901‒1903). Danas je su y njoj Rektorat Beogradskog univerziteta i delovi Filozofskog fakulteta.
Narodni muzej u Beogradu osnovan je ukazom ministra prosvete Jovana Sterije Popovića 1844. godine. Nalazi se na centralnom trgu Beograda‒Trgu Republike. Zgrada je izgrađena prema projektu arhitekata Andre Stevanovića i Nikole Nestorovića. Prvobitni korpus, prema Trgu Republike, sagrađen je 1902. godine. Trakt prema ulici Laze Pačua dograđen je 1930. godine, kada je uređena i šalter-sala (danas atrijum Narodnog muzeja). Tokom Drugog svetskog rata zgrada je bila znatno oštećena, a posle rata obnovljena bez sadašnjeg kubeta. Šezdesetih godina, zalaganjem tadašnjeg upravnika Narodnog muzeja, dr Lazara Trifunovića, vraćeno je srednje kube i uređen enterijer, tako da danas u potpunosti odgovara nameni. U Narodnom muzeju nalazi se bogata arheološka zbirka, zatim zbirka srpske i jugoslovenske umetnosti, ali i dela svetski poznatih umetnika poput Botičelija, Boša, Direra, Van Goga, Kandinskog, Mondrijana i mnogih drugih.
Više možete saznati ovde.
Zidano je 1868‒ je 1868-1869. po planovima arhitekte Aleksandra Bugarskog, jednog od najplodnijih graditelja Beograda u 19. veku. Odluku o podizanju posebne zgrade za teatar doneo je knez Mihailo Obrenović. Zgrada je izvedena po opštem tipu pozorišnih objekata toga vremena, posebno zgrade Milanske skale, od koje je preuzeta renesansna koncepcija i dekorativna obrada. Kasnijim rekonstrukcijama prvobitni izgled u potpunosti je izmenjen. Obimna rekonstrukcija izvedena je 1986. kada je pozorištu vraćen izgled iz 1922. i izvršena dogradnja prema ulici Braće Jugovića. Osim za pozorišne predstave, sala je tokom 19. veka korišćena i za dobrotvorne balove i koncerte. Velika ustavotvorna skupština je u njoj izglasala poznati Ustav od 1888. godine.
Više možete saznati ovde.
Podignuta je 1896. da obeleži proslavu hiljadugodišnjeg (896 ‒1896) osnivanja i postojanja ugarske države. Takva „milenijumska” obeležja Mađari su dizali i po drugim mestima. Zidana je kao „kula-vidikovac”, ili „kula-razglednica”, na najvišoj tački Gardoša, u kombinovanoj gradnji kamena i opeke. Arhitektura je u znaku različitih stilova, u kojima dominiraju elemeti romantike. Pogrešno se vezuje za istorijsku ličnost Janoša Hunjadija, poznatog i kao Sibinjanin Janko. U kuli se danas odvijaju različite kulturne aktivnosti.
Zapadna kapija, odnosno zgrada „Geneks” sagrađena je od dve povezane kule 1980. godine prema projektu arhitekte Mihajla Mitrovića. Betonski soliter od 35 spratova nalazi se u ulici Narodnih heroja na Novom Beogradu i deo je kulturnog nasleđa i simbola razvoja grada, jer je jedinstven primer korišćenja tehničkih i tehnolooških sredstava. Kule koje nose naziv po nekada najvećoj kompaniji s ovih prostora – Geneks, postale su jedna od svetskih ikona brutalističkog stila u arhitekturi. Naziv Zapadna kapija Beograda kule su dobile zbog položaja odmah pored autoputa, gde predstavljaju vrstu dobrodošlice svim putnicima koji stižu u Beograd sa aerodroma.
Muzej je izgrađen između 1962. i 1965. godine na osnovu konkursnog rada arhitekata Ivana Antića i Ivanke Raspopović iz 1960. godine. Značaj objekta potiče iz praktično neprocenjive vrednosti umetničkih dela jugoslovenskih umetnika XX veka, trajno vezanih za ovaj objekat u okviru stalne postavke, više raznovrsnih zbirki smeštenih po depoima, kao i iz činjenice da objekat položajem, volumenom i arhitekturom predstavlja markantnu tačku koja se sagledava sa Beogradske tvrđave, sa novog Savskog mosta i sa reke.
Više možete saznati ovde.
Palata Srbija jedno je od najreprezentativnijih ostvarenja posleratne arhitekture Beograda i Jugoslavije. Otvorena je svečano 1961. godine, povodom održavanja Prve konferencije nesvrstanih zemalja u Beogradu i tokom istorije bila je mesto održavanja najznačajnijih političkih događaja. Izgradnja je započeta po prvonagrađenom projektu arhitekte Vladimira Potočnjaka, Antona Urliha, Zlatka Nojmana i Dragice Perak iz 1947. godine, a realizovana prema rešenju Mihaila Jankovića i projektnog biroa „Stadion” u periodu od 1955. do 1961. Predstavlja jedinstvan primer modernističkog shvatanja u jugoslovenskoj arhitekturi. Specifična arhitektura, fontana i park u kome se nalazi simbol su Novog Beograda.
Muzej Jugoslavije do kraja 2016. godine nosio je naziv Muzej istorije Jugoslavije, a osnovan je 1996. godine, pripajanjem Memorijalnog centra Josip Broz Tito i Muzeja revolucije naroda i narodnosti Jugoslavije. U okviru ovog muzeja nalaze se Muzej 25. maj, Stari muzej i Kuća cveća, a čitav kompleks prostire se na ukupnoj površini od 5.252 m², kao i u kao i parku površine 3,2 hektara.
Više možete saznati ovde.
Skadarlija je deo grada između Palilule i Dorćola, tačnije, između ulica Cetinjske, Makedonske i Francuske. Nastala je tridesetih godina XIX veka, veka naseljavanjem Roma, koji podižu svoje kolibe i osnivaju prvo naselje – Cigansku mahalu. Mahala je zadržala naziv do 1872. godine, kada dobija ime Skadarska i proširuje se na već pomenuti deo grada. Boemsko obeležje poprima poslednjih decenija XIX veka, kada su njeni gosti najpoznatiji književnici, glumci, muzičari i slikari. Danas je Skadarlija stecište mnogih Beograđana, nadasve turista, boema, poštovalaca starina i umetnosti, gurmana i ljubitelja dobre kapljice. U Skadarliji se nalazi kuća slavnog srpskog književnika i slikara Đure Jakšića, u kojoj se danas održavaju različiti kulturni programi – ovo je jedna od najstarijih kuća u Skadarskoj, u kojoj je pesnik proveo poslednje godine svoga života. Na kući je 1935. godine otkrivena spomen-ploča sa natpisom i reljefnim portretom Đure Jakšića. Ispred kuće je 1990. godine postavljen spomenik Đuri Jakšiću, koji je rad vajara Jovana Soldatovića.
Turistička organizacija Beograda
Francuska 24, telefon: 0113625060, faks: 0113061414
Sajt: www.tob.rs
Imejl: [email protected]
Turistički informativni centar Turističke organizacije Beograda
Knez Mihailova 56 (u zdanju Biblioteke grada Beograda)
Telefon: 0112635622 i 0112635343
Imejl: [email protected]
Beograd je poznat i kao prestonica poznata po najboljem noćnom provodu. Više informacija o noćnom provodu možete naći OVDE.
Turistička organizacija Srbije
Čika Ljubina 8,
Telefon: 0116557100
Sajt: www.srbija.travel
Imejl:: [email protected]
Turističko-informativni centar, Trg republike 5
Imejl: i[email protected]
Turističko-informativni centar Avala
e-mail: [email protected]
Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija
Nemanjina 22‒26,
Sajt: www.mtt.gov.rs
Sektor za turizam, Omladinskih brigada 1, 11070 Novi Beograd,
Telefon: 0113122855, e-mail: [email protected]
Sektor turističke inspekcije, Omladinskih brigada 1, 11070 Novi Beograd,
Tel. 0113139676, Dežurni telefoni: 0113139686; 0648933091
Imejl: [email protected]
Ministarstvo privrede
Kneza Miloša 20, telefon: 0113642600
Sajt: www.privreda.gov.rs
YUTA ‒ Nacionalna asocijacija turističkih agencija
Kondina 14, telefon: 0113228687, faks: 0113224137
Sajt: www.yuta.rs
Udruženje turističkih vodiča Srbije
Dečanska 8a, telefon: 0113230566
Imejl: [email protected]
Gradska uprava grada Beograda‒ Sekretarijat za inspekcijske poslove,
27. marta 43-45, centrala: 0113227241
Sajt: www.beograd.rs
Imejl: i[email protected]
Dežurna inspekcija: 0113222262, 0113309760, 0113309762
Sektor za zaštitu životne sredine, vodne i turističke inspekcije, telefon: 0113309125
Odeljenje turističke inspekcije, telefon: 0113228090
Gradska uprava grada Beograda - Sekretarijat za privredu
Sektor za turizam i ugostiteljstvo
Beograd, Kraljice Marije br.1/XVII sprat, Sajt: www.beograd.rs
Telefoni: 0117157381, 0117157394, 0117157383 i 0117157374, 0117157382
Imejl: [email protected]
Beograd ima dragocene spomenike duhovne kulture, crkve, manastire i bogomolje različitih veroispovesti. Prema popisu stanovništva iz 2002. godine Beograđana pravoslavne veroispovesti ima 90,68%, islamske 1,29%, katoličke 1,03%, protestanata 0,24%, 0,03% Jevreja, 2,02% su nepoznate veroispovesti, a 3% se izjasnilo da nisu vernici.
Najznačajnija beogradska pravoslavna crkva ‒ Saborna crkva sagrađena je 1840. Među najstarije ubrajaju se Nikolajevska crkva (1745) i Bogorodična crkva (1783) u Zemunu. Monumentalni hram Svetog Save, najveći pravoslavni hram, može da primi 12.000 vernika. Značajem i izgledom izdvajaju se i crkve Ružica i Sveta Petka, crkva Svetog Marka, Vaznesenska, Topčiderska i crkva Aleksandra Nevskog. Na širem području grada nalaze se i dve stare crkve ‒ brvnare u selima Vraniću i Orašcu.
Na području Beograda i u njegovoj široj okolini, nalazi se nekoliko manastira građenih krajem XV veka ili kasnije, više puta rušenih i ponovo podizanih, i uglavnom, u celini ili delimično, obnovljenih u protekle dve decenije. Manastiri Rakovica, Vavedenje presvete Bogorodice, Fenek, Rajinovac i Tresije lepi su spomenici srpske prošlosti. Delimično su obnovljeni manastiri u Slancima, u Mislođinu i Pavlovac na padinama Kosmaja. Ruševine manastira Kastaljan teško su dostupne zbog lošeg prilaznog puta.
U Beogradu se nalazi i nekoliko rimokatoličkih crkava, jedna sinagoga, jedna džamija i više bogomolja drugih veroispovesti.
Srpska pravoslavna crkva
Patrijaršija srpske pravoslavne crkve
Kralja Petra I 5, telefon: 0113282593, www.spc.rs, www.patrijarsija-puo.rs
Sadašnja zgrada Patrijaršije sazidana je 1934‒35. godine, godine po projektu arhitekte Viktora Lukomskog. Zgrada ima četvrtastu osnovu, solidne je građe i monumentalnih oblika. Na glavnoj fasadi, prema Sabornoj crkvi, ističe se impozantni portik sa oniskim stubovima i lučno oblikovanim portalom, nad kojim je izvajan grb Srpske patrijaršije. Na gornjem delu iste fasade, u niši, nalazi se mozaička kompozicija sa likom svetog Jovana Krstitelja. U istočnom delu zgrade nalazi se kapela posvećena svetom Simeonu Mirotočivom. U njoj se nalazi duborezni ikonostas, rad ohridskih majstora, sa ikonama koje je 1935. godine naslikao Vladimir Predojević. U Patrijaršiji se nalaze Biblioteka i Muzej Srpske pravoslavne crkve.
Saborna crkva
Kneza Sime Markovića bb, www.saborna-crkva.com
Sagrađena je 1837‒ 40. godine po nalogu kneza Miloša Obrenovića, a po projektu i planovima pančevačkog graditelja A. F. Kverfelda, u stilu klasicizma sa elementima kasnog baroka. Posvećena je Svetom arhanđelu Mihailu. Unutrašnjost hrama je bogato ukrašena. Duborezni pozlaćeni ikonostas izradio je vajar Dimitrije Petrović, a ikone na ikonostasu, pevnicama, tronovima i predikaonici, kao i kompozicije na zidovima i svodovima, naslikao je Dimitrije Avramović, jedan od najistaknutijih srpskih slikara 19. veka.
Posebnu vrednost predstavlja crkvena riznica. U crkvi se nalaze mošti Svetog cara Uroša i Svetog despota Stefana Štiljanovića, kao i grobnice crkvenih poglavara i srpskih vladara iz dinastije Obrenović (Miloša, Mihaila i Milana). Ispred glavnog portala sahranjena su dva velikana srpske kulture: Dositej Obradović i Vuk Stefanović Karadžić.
Svetosavska omladinska zajednica
Gospodar Jevremova 42, telefon: 011628694
Manastiri
Manastir Vavedenja Presvete Bogorodice, Vasilija Gaćeše 8
Manastir Prenosa moštiju Svetog oca Nikolaja ‒ Grabovac
Manastir Rođenja Presvete Bogorodice ‒ Rajinovac, Begaljica
Manastir Svetog arhangela Gavrila, Gradski park bb, Zemun
Manastir Prepodobne mati Paraskeve ‒ Svete Petke ‒ Fenek, Boljevci
Manastir Prepodobne mati Paraskeve ‒ Svete Petke, Sibnica
Manastir Svetog arhangela Gavrila ‒ Tresije, Nemenikuće
Manastir Svetog arhangela Mihaila ‒ Rakovica, Patrijarha Dimitrija 34, telefon: 011581292
Manastir Svetog arhiđakona Stefana, Slanci, Veliko Selo, telefon: 0112784470
Manastir Svetog oca Nikolaja, Pavlovac, telefon: 0118219471
Manastir Vavedenja Presvete Bogorodice
Vasilija Gaćeše 8
Manastir se nalazi na Senjaku. Podignut je 1936‒37. godine kao zadužbina Perse Milenković, po planovima arh. Pere Popovića. Crkva je građena u duhu tradicije srpskog srednjovekovnog graditeljstva: oblikovana je kao monumentalni petokupolni hram sa osnovom u obliku upisanog krsta. Na zidanom ikonostasu nalaze se ikone, rad ruskih slikara iz 1937‒39. godine. Živopis izveden u „al seko” tehnici 1975‒80. godine delo je ruku slikara konzervatora Dušana Mihajlovića.
U sklopu konaka, koji je rađen u isto vreme kad i crkva, podignuta je i kapela Sv. Nikole. U manastirskoj porti nalaze se grobovi crkvenih velikodostojnika: mitropolita skopskog Josipa, mitropolita zagrebačkog Dositeja, mitropolita budimskog Arsenija i mitropolita zagrebačkog Damaskina.
Manastir Svetog Arhangela Mihaila ‒ Rakovica
Patrijarha Dimitrija 34
Manastir je podignut u 14. veku, a u istorijskim izvorima se pominje od 16. veka. Više puta je rušen i obnavljan. Crkva je oblikovana u stilu moravske škole: osnova je u obliku trikonosa sa pripratom i dva spoljna šestostrana kubeta. Stari zidni ikonostas zamenjen je 1862. godine novim duboreznim, čiju izgradnju je platio knez Mihailo Obrenović. Ikonostas je početkom 20. veka popravljen i tada su na mesta starih ikona stavljene nove koje je izradio slikar kaluđer Rafailo Momčilović.
Manastir poseduje bogatu riznicu u kojoj se čuvaju mnogi dragoceni predmeti, kao što je značajna zbirka knjiga 17‒19. veka. U priprati se nalaze porodične grobnice Jevrema Obrenovića i generala Milivoja Blaznavca. Spolja, uz severni zid priprate stoji nadgrobni spomenik ustaničkom vojvodi Vasi Čarapiću. U porti su grobovi Nauma Ička, patrijarha Dimitrija, Sebastijana Roša i drugih istaknutih ličnosti.
Manastir Svetog Arhangela Gavrila
Gradski park bb, Zemun
Crkva je sagrađena 1786. godine. Ktitor je bio Teodor Toša Apostolović, od Soluna, voskar, fabrikant sapuna i sveća. Crkva je prvo služila kao karantinska na granici Turske i Austrije. Ikonostas, rezbaren u drvetu i pozlaćen, urađen je u duhu baroka, a ikone su izradili zemunski slikari Dimitrije Bratoglić i njegov pomoćnik Konstantin Lukić 1830‒31. godine.
Srpske pravoslavne crkve
Bogorodična crkva Ružica, Kalemegdan 6, telefon: 0112630699
Crkva Pokrova Presvete Bogorodice, Kajmakčalanska 55, telefon: 0112424431
Crkva Rođenja Presvete Bogorodice, Svetosavska 15, Zemun, telefon: 0112613154
Crkva Sabora srpskih svetitelja, Pera Ćetkovića 6a, telefon: 0112776534
Crkva Svete trojice, Gospodara Vučića 89, telefon: 0116443077
Crkva Svete trojice, Cara Dušana 83, Zemun, telefon: 0112100301
Crkva Svete trojice, Kosovskih božura 1, telefon: 0113945113
Crkva Svetih apostola Petra i Pavla, Bulevar vojvode Putnika 11, telefon: 0112663120
Crkva Svetih apostola Vartolomeja i Varnave, Miška Kranjca 4, telefon: 0112562061
Crkva Svetog Aleksandra Nevskog, Cara Dušana 63, telefon: 0113283214
Crkva Svetog apostola i evanđeliste Marka, Takovska 4, telefon: 0113231940
Crkva Svetog arhangela Gavrila, Humska 26, telefon: 0113692237
Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene, Jove Ilića 123, telefon: 0112472295
Crkva Svetog cara Lazara, 21. divizije 33, telefon: 0112472295
Crkva Svetog Velikomučenika Georgija (Bežanijska crkva), Vojvođanska 70, telefon: 0113185861
Crkva Svetog Apostola Tome, Novo Bežanijsko groblje (u izgradnji), telefon: 011161093
Crkva Svetog Jovana Vladimira, Ignjata Joba bb, telefon: 0117473421
Crkva Svetog Georgija, Banovo brdo, Zrmanjska 1, telefon: 0113555942
Crkva Svetog Jovana Krstitelja, Zaplanjska 47a, telefon: 0113976310
Crkva Svetog Nikole, Ruzveltova 50, telefon: 0112768842
Crkva Svetog oca Nikolaja, Njegoševa 43, Zemun, telefon: 0112196940
Crkva Svetog proroka Ilije, Vitezova Karađorđeve zvezde 61, telefon: 0112419104
Crkva Svetog Save, Krušedolska 2a, telefon: 0112432585
Crkva Svetog Stefana Dečanskog, Braće Lukić 8, telefon: 0112571248
Crkva Svetog Trifuna, Pionirska 6, telefon: 0113557988
Crkva Svetog Vasilija Ostroškog, Partizanske avijacije 21a, Novi Beograd, telefon: 0112280850
Crkva Svetog vaznesenja Gospodnjeg, Prote Milorada Pavlovića (Mije Oreškog) 4, telefon: 0112517205
Crkva Svetog velikomučenika Dimitrija, Sibinjanin Janka 1a, Zemun,telefon: 0112618150
Hram Svetog Save, Krušedolska 2a, telefon: 011243258
Kapela Svete Petke, Kalemegdan, telefon: 0112630400
Kapela Svetih vračeva Kozme i Damjana, Deligradska 38, telefon: 0113610620
Saborna crkva, Kneza Sime Markovića 3, telefon: 0112636684
Vaznesenjska crkva, Admirala Geprata 19, telefon: 0112643533
Hram Svetog Save
Vračarski plato
Hram se nalazi u istočnom delu Svetosavskog trga. Pripreme za njegovu izgradnju trajale su veoma dugo, još od 1894. Na drugom konkursu raspisanom 1926. godine usvojeno je arhitektonsko rešenje arh. Bogdana Nestorovića, uz kasnije prihvatanje nekih elemenata projekta arh. Aleksandra Deroka. Osvećenje temelja izvršio je patrijarh Varnava 15. septembra 1935. godine, a kada su radovi poodmakli, patrijarh Gavrilo je 27. maja 1939. godine svečano osvetio, i u oltaru, uz kamen temeljac, položio povelju. Dalja izgradnja bila je prekinuta napadom Nemačke na Jugoslaviju, 6. aprila 1941. Tek u leto 1984. godine dobijena je dozvola od države za nastavak gradnje, pa je ratom i ljudskom nebrigom oskrnavljeni hram ponovo osvetio patrijarh German u prisustvu svih srpskih arhijereja, 30. aprila 1985. godine, položivši povelju o nastavku radova u novim istorijskim prilikama. Za protomajstora izgradnje određen je arh. Branko Pešić, profesor Univerziteta. Iako u izgradnji, već danas spomen-hram predstavlja organski deo savremene živopisne siluete Beograda, čineći jedno od njegovih glavnih obeležja.
Sveti Sava (1169 ‒1236), arhiepiskop srpski
Sin Stefana Nemanje, velikog župana srpskog. Kao mladić žudeo za duhovnim životom, zbog čega je odbegao u Svetu Goru, gde se zamonašio i sa retkom revnošću prošao ceo podvižnički ustav. Nemanja posleduje primeru sina, te i sam dođe u Svetu Goru, gde se zamonaši i umre kao monah Simeon. Sava je izdejstvovao kod cara i patrijarha nezavisnost Srpske crkve, i postao prvi arhiepiskop srpski. Podigao je, zajedno sa ocem svojim, manastir Hilandar, a potom i mnoge druge manastire, crkve i škole po zemlji srpskoj. Putovao je u dva maha na poklonjenje svetinjama u Svetoj Zemlji. Mirio braću svoju, zavađenu oko vlasti; mirio Srbe sa susedima njihovim, i stvarajući Srpsku crkvu, stvarao je kroz to srpsku državu i kulturu. Unosio je mir među sve balkanske narode i radio je na dobru svih, zbog čega je i bio poštovan i voljen od svih Balkanaca. Narodu srpskom on je dao hrišćansku dušu, koja nije propala sa propašću države srpske. Skončao u Trnovu u vreme cara Asena, razbolevši se posle službe Božje na Bogojavljenje, 12. januara 1236. godine. Telo mu preneo kralj Vladislav u manastir Mileševu, odakle ga Sinan-paša digne i spali na Vračaru u Beogradu, 27. aprila 1594. godine.
Bogorodičina crkva Ružica
Kalemegdan 6
Nalazi se u severnoistočnom podgrađu Beogradske tvrđave, ispod Zindan kapije. U doba despota Stefana Lazarevića postojala je stara crkva istog imena, koju su Turci pri osvajanju Beograda 1521. godine porušili. Sadašnja crkva bila je u 18. veku barutni magacin, koji je 1867‒ 69. godine pretvoren u vojnu crkvu. Posle velikih oštećenja, nastalih posle Prvog svetskog rata, crkva je obnovljena 1925. godine. Izrezbareni ikonostas je uradio Kosta Todorović, a ikone na njemu naslikao jeromonah Rafailo Momčilović. Zidne kompozicije naslikao je Andrej Bicenko, ruski slikar.
Kapela Svete Petke
Kalemegdan
Nalazi se u neposednoj blizini Crkve Ružice, podignuta posle 1867. godine pod „čudotvornim izvorom”. Sadašnja kapela je sagrađena 1937. godine po projektu arhitekte Momira Korunovića. Njene unutrašnje zidove i svodove pokrivaju mozaici, koje je 1980‒83. godine izradio slikar Đuro Radulović.
Vaznesenjska crkva
Admirala Geprata 19
Crkva je podignuta 1863. godine. Nalog za njenu izgradnju dali su 1860. godine knez Mihailo Obrenović i mitropolit Mihajlo, a podignuta je dobrovoljnim prilozima mnogih Beograđana. Planove su izradili Pavle Stanišić i Jovan Ristić, građevinske radove su obavili Josip Štok i Fernand Stevanov, a preduzimač je bio Koča Z. Popović. Crkva je oblikovana u duhu tada vladajućeg romantizma, po ugledu na stare srpske manastire, pre svega Ravanicu. Prve ikone je naslikao slikar Nikola Marković 1864. godine, ali je kasnije izrada ikona poverena najpoznatijem slikaru tog vremena Stevi Todoroviću, koji je ovaj poduhvat završio 1881. godine. Takođe, prvobitne zidne slike Nikole Markovića ustupile su mesto novim kompozicijama Andreja Bicenka 1937. godine. Crkva ima bogatu riznicu sa zbirkom ikona, starih knjiga, zlatarskih dela i drugih predmeta iz 19. veka.
Nikolajevska crkva
Njegoševa 43, Zemun
Crkva se nalazi u starom istorijskom jezgru Zemuna, ispod srednjovekovne tvrđave Gardoš. Podignuta je 1725‒1731. godine. Građena je u baroknom stilu, kao jednobrodna građevina sa dvospratnim zvonikom. Crkva ima sve tipične odlike baroknih hramova podizanih u Sremu u 18. veku. Unutrašnjost crkve krasi bogato izrezbareni ikonostas, sa ikonama koje je 1762. godine naslikao Dimitrije Bačević, jedan od najpoznatijih srpskih slikara iz druge polovine 18. veka. Crkva ima jednu od najbogatijih riznica starih kultnih predmeta, kao i zbirku ikona iz 18. i 19. veka. U crkvi se čuvaju mošti sv. apostola Andreje Prvozvanog.
Crkva Svetog Aleksandra Nevskog
Cara Dušana 63
Stara crkva na Dorćolu izgrađena je 1877. godine i posvećena sv. Aleksandru Nevskom. Ona je služila svojoj nameni do 1891. godine, kada je odlučeno da se podigne veći hram. Planove za izgradnju izradila je arhitekta Jelisaveta Načić, a osvećenje temelja obavljeno je 1912. godine. Prvi svetski rat odložio je izgradnju crkve, pa je ona završena tek 1928‒29. godine, a mermerni ikonostas (prvobitno predviđen za hram na Oplencu) poklonio je kralj Aleksandar Karađorđević 1930. godine. Ikone su naslikane iste godine u ikonopisnoj radionici ruskog slikara Borisa Seljanka. U crkvenim pevnicama nalaze se spomenici ratnicima poginulim u oslobodilačkim ratovima (1876‒1918), kao i spomenici ruskom caru Nikolaju II i kralju Aleksandru I Karađorđeviću. Sadašnje zidne kompozicije naslikao je u „al seko” tehnici slikar jeromonah Naum Andrić 1970‒72. godine.
Crkva Svetog Marka
Bulevar kralja Aleksandra 17
Crkva Sv. Marka na Tašmajdanu građena je 1931‒1940. godine na mestu stare crkve iz 1835. godine, prema planovima arh. Petra i Branka Krstića. Oblikovana je u duhu arhitekture srpsko-vizantijskog stila. Po opštem graditeljskom rešenju, arhitektonskim formama i polihromiji fasada, ovaj hram je najsrodniji manastiru Gračanici. Opremanje i ukrašavanje hrama još nije završeno. U južnom delu naosa nalazi se sarkofag sa kostima cara Dušana, koje su prenesene iz njegove zadužbine Manastira Sv. Arhanđela kod Prizrena. Na severnoj strani je grobnica od belog mermera, u kojoj su sahranjeni zemni ostaci patrijarha Germana Đorića. U crkvi se čuva jedna od najbogatijih zbirki srpskih ikona 18. i 19. veka.
Crkva Svetog Vasilija Ostroškog
Partizanske avijacije 21a, Novi Beograd
Najmlađi pravoslavni hram u Beogradu, ujedno je i prva crkva podignuta na teritoriji Novog Beograda posle Drugog svetskog rata. Gradnja je započela 1996. godine, a crkva je osvećena 2001. Oslanjanjem na hrišćansku tradiciju i na sjajna ostvarenja starih srpskih neimara, arhitekta Mihajlo Mitrović se opredelio za oblik prastare hrišćanske rotonde, koju prate niži aneksi i visoki zvonik na zapadu i trolisna oltarska apsida na istoku. Hram Sv. Vasilija Ostroškog predstavlja kompoziciono čvrstu i likovno homogenu celinu, ostvarenu modernim konstrukcionim postupkom. Podignuta je prilozima poštovalaca dela svetog Vasilija Ostroškog Čudotvorca.
Ruska pravoslavna crkva
Crkva Svete trojice, Takovska 4, telefon: 0113342717
Rumunska pravoslavna crkva
Hram Svetog cara Konstantina i carice Jelene, Ovča, Mihaila Emineskua 55, telefon: 0112731348
Jevrejska verska zajednica
Pisanih izvora o boravku Jevreja u Beogradu ima od XVI veka. Istraživači smatraju da ih je u Beogradu bilo i u ranijim vekovima. Jevreji koji su živeli u zemljama Srednje Evrope i bili nosioci uticaja nemačke kulture i jezika, nazvani Aškenaski Jevreji, naselili su se na obali Save. U ulici Maršala Birjuzova 19 nalazi se i danas aktivna sinagoga koju je 1926. izgradila zajednica aškenaskih Jevreja u Beogradu. U blizini ove građevine je sredinom XIX veka postojala stara aškenaska sinagoga koja je srušena tokom raznih rekonstrukcija tog dela grada. Na teritoriji opštine Zemun postojale su dve sinagoge, Aškenaska ‒ izgrađena 1850. koja danas nije aktivna, ali su ostala netaknuta sva obeležja koja upućuju na to da je u pitanju verski objekat, i Sefardska ‒ koja je srušena tokom savezničkog bombardovanja Zemuna 1944. godine.
Sefardski Jevreji, oni koji su prognani iz Španije 1492. godine i koji se potom naseljavaju u zemljama Mediterana i u Otomanskoj imperiji, naseljavaju se na području Beograda od XVI veka. Njihovo naselje je bilo na obali Dunava, na Jaliji. Na starim planovima grada Beograda iz XVIII veka, Jevrejska ulica je ubeležena na istom mestu na kome se nalazi i danas.
Sudeći po istorijskim izvorima, beogradska jevrejska zajednica je najviši kulturni domet imala tokom XVII veka, kada je u Beogradu postojala Ješiva ‒ jevrejska verska škola. Rabini, učitelji iz te škole štampali su svoje knjige u Veneciji, Krakovu, Carigradu. U blizini Jevrejske ulice nalazila se stara sinagoga koja je izgrađena u XVII veku i više puta prepravljana, kao i ritualno kupatilo. Jevreji su u tom delu grada živeli sve do Prvog svetskog rata.
Pred Drugi svetski rat u Beogradu je bilo oko 10.000 Jevreja. Od toga oko 80% su bili sefardski Jevreji, koji su se do kraja XIX veka služili španskim jezikom kao govornim, a 20% su bili aškenaski Jevreji, kojima je govorni jezik bio jidiš, mešavina nemačkog i hebrejskog jezika. Svaka od ovih skupina Jevreja bila je organizovana i imala svoju opštinu sa administracijom, školom, grobljem i raznim verskim, humanitarnim, kulturnim i nacionalnim društvima. Danas u Beogradu još postoji hor „Braća Baruh”, koji je kao Srpsko jevrejsko pevačko društvo počeo da deluje još 1879. godine.
Zajednica beogradskih Jevreja je tokom Holokausta skoro potpuno uništena. U bombardovanju Beograda u aprilu 1941. godine, uništen je Dorćol, skoro sve sinagoge. Muškarci Jevreji uništeni su masovnim streljanjima tokom septembra i oktobra 1941. godine. Odvođeni su iz sabirnog logora Topovske šupe, koji se nalazio na Autokomandi. Žene i deca uništeni su u logoru Sajmište u periodu od 8. decembra 1941. do maja 1942. Izvestan broj Jevreja ubijen je u logoru Banjica. Na obali Dunava, gde je nekada bilo jevrejsko naselje, nalazi se danas spomenik Jevrejima Beograda, koji je uradio skulptor Nandor Glid.
Zgrada Sinagoge Sukat Šalom (Maršala Birjuzova 19) je podignuta 1925. godine, a svečano osvećenje je obavljeno u leto 1926. godine, kada je okončano i unutrašnje uređenje hrama. Zgrada Sinagoge koncipirana je u duhu arhitekture akademizma, s preovlađujućim elementima neorenesanse. U elevaciji se sastoji od suterena, prizemlja, galerije prizemlja i prvog i drugog sprata. Unutrašnjost je rešena višenamenski, kao prostor za raznovrsne aktivnosti jevrejske zajednice: verske, kulturne, prosvetne, kancelarijske i stambene. Sinagoga Sukat Šalom predstavlja važno kulturno-istorijsko svedočanstvo života jevrejske zajednice u Beogradu i Srbiji i utvrđena je za kulturno dobro 2013. godine. Danas u Beogradu živi oko 2200 Jevreja.
Jevrejska opština Beograd, Kralja Petra 71a, telefon: 0112622449
Jevrejska opština Zemun, Dubrovačka 21, telefon: 0112195626, joz.rs
Savez jevrejskih opština Srbije, Kneginje Ljubice 14, telefon: 0112910363
Jevrejski istorijski muzej, Kralja Petra 71a, telefon: 0112622634
Jevrejsko groblje, Mije Kovačevića 1, telefon: 0605595518
Jevrejsko groblje, Cara Dušana 32, Zemun
Islamska verska zajednica
Islamska zajednica Srbije u Beorgadu
Gospodar Jevremova 11, telefon: 0112622428, 0113031284 tel/faks: 0113031285
Muftija Islamske zajednice, telefon: 0112622337, 0113283195
Odbor Islamske zajednice, telefon: 0112622337, 0112622428
Damad Ali pašino turbe, Kalemegdan
Šejh Mustafino turbe, Studentski trg
Bajrakli džamija
Gospodar Jevremova 11, telefon: 0112622428
Sagrađena je oko 1575. godine, kao jedna od 273 džamije i mesdžide (posebne islamske bogomolje), koliko ih je u tursko doba bilo u Beogradu („Putopis” Evlije Čelebije). Prvobitno se zvala Čohadži-džamija, po zadužbinaru, trgovcu čohom, Hadži-Aliji. Jednoprostorna građevina sa kupolom i minaretom. U vreme austrijske vladavine (1717‒1739) pretvorena je u katoličku crkvu (kada je i srušen najveći broj džamija). Po povratku Turaka, ponovo je džamija. Husein-beg, ćehaja (pomoćnik) glavnog turskog zapovednika Ali-paše, obnovio je bogomolju 1741. godine, pa se neko vreme zvala Husein-begova ili Husein-ćehajina džamija. Krajem 18. veka nazvana je Bajrakli-džamija, po barjaku koji se na njoj isticao kao znak za jednovremeni početak molitve u svim džamijama. Posle obnove u 19. veku, koju su preduzeli srpski knezovi, postaje glavna gradska džamija. I danas je jedina aktivna islamska bogomolja u gradu Beogradu.
Rimokatolička crkva
Beogradska nadbiskupija
Nadbiskupijski ordinarijat
Svetozara Markovića 20
telefon: 0113032246, faks: 0113032248
e-mail: [email protected], [email protected]
Rimokatoličke crkve
Franjevačka crkva, Zemun, Štrosmajerova 6 (u parku), tel/faks: 0112198134
Franjevački samostan sa crkvom posvećenom Ivanu Krstitelju osnovali su franjevci. Tokom istorije pretrpeo je mnoge izmene. Posle požara 1790. godine, 1830. godine podignuti su crkva i manastir, od kada datira današnji izgled crkve.
Crkva Krista Kralja, Krunska 23, 0113232308
Crkva Presvetog Trojstva, Surčin, Vojvođanska 227, telefon: 011840116
Crkva Svetog Ante, Bregalnička 14, 0112404390
Crkva Svetog Josipa Radnika, Pribojska 23, telefon: 0112763059
Crkva Svetog Petra, Makedonska 23, telefon: 0113030815
Crkva Svetog Ćirila i Metodija, Požeška 35, telefon: 0113056120, faks: 011553510
Crkva Uznesenja blažene Djevice Marije, Veliki trg 4, Zemun (kod pijace), telefon: 0112616281
Rimokatolički samostani
Samostan Isusovih malih sestara, Đevđelijska 51, telefon: 0112409043
Samostan Sestara kćeri kršćanske ljubavi (Usmiljenke), NH Bore Markovića 8, telefon: 0113555489
Samostan Sestara milosrdnica, Krunska 19, telefon: 0113231277
Samostan Sestara milosrdnica, Zemun, Gradski park 8, telefon: 0112612324
Samostan Školskih sestara Svetog Franje, Zemun, Karađorđeva 9, telefon: 0112600585
Samostan Sestara franjevski bezgrešnog začeća, Višegradska 23, telefon: 011642280